ماینینگ در ایران | همه چیز درباره استخراج بیت‌کوین
ماینینگ بیت‌کوین چیست و چگونه انجام می‌شود؟
تعریف و سازوکار استخراج بیت‌کوین
ماینینگ بیت‌کوین فرآیندی است که طی آن تراکنش‌های شبکه تأیید شده و در بلاکچین ثبت می‌شوند و در عین حال بیت‌کوین‌های جدید وارد چرخه می‌گردند. این فرآیند بر پایه الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) است که نیازمند دستگاه‌های پرقدرت و مصرف بالای برق است. دستگاه‌های استخراج که به نام ASIC Miner شناخته می‌شوند، با حل معادلات ریاضی پیچیده به شبکه کمک می‌کنند تا بلاک‌های جدید ساخته شوند. هر بلاکی که توسط ماینرها استخراج می‌شود، شامل تعدادی تراکنش است که پس از تأیید وارد دفترکل عمومی بلاکچین می‌شود. پاداشی که ماینرها دریافت می‌کنند، متشکل از بیت‌کوین‌های جدید و کارمزد تراکنش‌های کاربران است.
نقش ماینرها در امنیت شبکه
استخراج صرفاً فرآیندی برای تولید بیت‌کوین جدید نیست، بلکه یکی از ستون‌های اصلی امنیت شبکه محسوب می‌شود. در واقع، اگر ماینرها فعالیت نکنند، امکان حمله‌های سایبری و دستکاری تراکنش‌ها بالا می‌رود. زیرا توان پردازشی عظیم ماینرها باعث می‌شود تغییر یا دوباره‌نویسی تراکنش‌ها تقریباً غیرممکن باشد. بنابراین، هرچه تعداد ماینرها بیشتر و قدرت پردازشی بالاتر باشد، امنیت شبکه نیز قوی‌تر خواهد بود.
پاداش استخراج و هاوینگ
یکی از نکات مهم در ماینینگ بیت‌کوین، پاداش بلاک است. در ابتدا این پاداش ۵۰ بیت‌کوین برای هر بلاک بود، اما طبق برنامه از پیش تعیین‌شده هر چهار سال یکبار طی رویدادی به نام هاوینگ (Halving) این مقدار نصف می‌شود. در حال حاضر ماینرها ۶.۲۵ بیت‌کوین به ازای هر بلاک دریافت می‌کنند که پس از هاوینگ ۲۰۲۴ به ۳.۱۲۵ خواهد رسید. این کاهش تدریجی باعث می‌شود که استخراج سخت‌تر و رقابتی‌تر شود و سودآوری آن بیش از پیش به قیمت بیت‌کوین و هزینه‌های جانبی وابسته گردد.
تاریخچه ماینینگ در ایران
شروع فعالیت‌های غیررسمی
فعالیت‌های مربوط به ماینینگ در ایران از حدود سال ۱۳۹۵ آغاز شد. در آن زمان با رشد ناگهانی قیمت بیت‌کوین، افراد زیادی به خرید دستگاه‌های استخراج روی آوردند. بسیاری از این فعالیت‌ها در ابتدا به‌طور غیررسمی و در مقیاس کوچک انجام می‌شد. خانه‌ها، کارگاه‌های تعطیل و حتی برخی واحدهای صنعتی قدیمی تبدیل به مکان‌هایی برای نصب دستگاه‌های ماینینگ شدند. دلیل اصلی استقبال گسترده، قیمت پایین برق در ایران نسبت به سایر کشورها بود.
واکنش دولت در سال‌های ابتدایی
در سال‌های ابتدایی، دولت موضع مشخصی در قبال ماینینگ نداشت و این صنعت در فضای خاکستری فعالیت می‌کرد. اما با افزایش مصرف برق و گزارش‌های مربوط به خاموشی‌ها، توجه دولت به این حوزه جلب شد. بسیاری از کارشناسان صنعت برق هشدار دادند که استفاده غیرمجاز از برق یارانه‌ای برای استخراج بیت‌کوین فشار زیادی بر شبکه ملی برق وارد می‌کند. همین مسئله باعث شد که دولت به‌تدریج به فکر قانون‌گذاری بیفتد.
قانونی شدن ماینینگ به‌عنوان صنعت
در سال ۱۳۹۸ دولت ایران رسماً استخراج رمزارزها را به‌عنوان یک صنعت به رسمیت شناخت. وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) به‌عنوان نهاد اصلی صدور مجوز معرفی شد و تعرفه‌های برق مخصوص ماینینگ تعیین گردید. این تصمیم نقطه عطفی در تاریخ ماینینگ ایران بود، چرا که برای نخستین بار چارچوبی قانونی برای این فعالیت شکل گرفت. البته اجرای این قوانین با چالش‌های فراوانی همراه شد و همچنان بسیاری از مزارع ماینینگ بدون مجوز فعالیت می‌کنند.
قوانین و مقررات استخراج در ایران
صدور مجوز رسمی
هر فرد یا شرکتی که قصد استخراج بیت‌کوین داشته باشد، باید از وزارت صمت مجوز بگیرد. این مجوز شامل ارائه مشخصات مکان مزرعه ماینینگ، تعداد و نوع دستگاه‌ها، میزان مصرف برق و رعایت استانداردهای زیست‌محیطی است. بدون این مجوز، فعالیت ماینینگ غیرقانونی محسوب می‌شود و دستگاه‌ها توسط نیروی انتظامی ضبط می‌شوند.
تعرفه‌های برق برای ماینینگ
یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل مربوط به ماینینگ در ایران، تعرفه برق است. دولت تعرفه برق ماینینگ را بر اساس نرخ صادراتی محاسبه می‌کند، نه نرخ یارانه‌ای. این موضوع باعث شده هزینه برق برای ماینرها به‌شدت افزایش یابد. در برخی فصل‌ها مانند تابستان، دولت حتی فعالیت مزارع ماینینگ را به‌طور کامل متوقف می‌کند تا از فشار بر شبکه جلوگیری شود.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
برای حل مشکل برق، دولت اجازه داده است که مزارع ماینینگ از نیروگاه‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی یا بادی استفاده کنند. اگرچه این راهکار می‌تواند در بلندمدت سودمند باشد، اما سرمایه‌گذاری اولیه برای احداث چنین نیروگاه‌هایی بسیار سنگین است و تنها برای شرکت‌های بزرگ امکان‌پذیر است.
واردات دستگاه‌های ماینینگ
یکی دیگر از چالش‌ها، واردات دستگاه‌های ماینینگ است. به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های گمرکی، واردات رسمی این دستگاه‌ها دشوار است. بسیاری از دستگاه‌ها به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و این موضوع علاوه بر افزایش هزینه، ریسک ضبط دستگاه‌ها را هم بالا می‌برد.
سودآوری ماینینگ در ایران
وابستگی به قیمت جهانی بیت‌کوین
سودآوری ماینینگ بیش از هر عامل دیگری به قیمت جهانی بیت‌کوین بستگی دارد. زمانی که بیت‌کوین در اوج قیمتی خود قرار دارد، استخراج سود زیادی به همراه دارد. اما در دوره‌های نزولی، بسیاری از مزارع کوچک و خانگی دیگر توان ادامه فعالیت ندارند و تنها مزارع بزرگ با تجهیزات مدرن می‌توانند به کار خود ادامه دهند.
هزینه‌های انرژی و تجهیزات
هزینه‌های برق و خرید دستگاه‌های ماینینگ نقش مهمی در محاسبه سود دارند. دستگاه‌های ASIC هرچند قدرتمند هستند، اما مصرف برق بالایی دارند. به همین دلیل، حتی با وجود برق نسبتاً ارزان در ایران، هزینه نهایی برای بسیاری از ماینرها بالا است. علاوه بر این، هزینه نگهداری و خنک‌سازی دستگاه‌ها نیز باید در نظر گرفته شود.
مقیاس فعالیت و صرفه اقتصادی
تجربه نشان داده است که ماینینگ در مقیاس کوچک و خانگی در ایران کمتر سودآور است، زیرا هزینه برق و استهلاک دستگاه‌ها بسیار بالاست. در مقابل، مزارع بزرگ با ده‌ها یا صدها دستگاه و استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده صنعتی می‌توانند به صرفه‌جویی و سودآوری بیشتری برسند.
فشار اجتماعی و رسانه‌ای
یکی دیگر از چالش‌های سودآوری در ایران، فشار رسانه‌ها و افکار عمومی است. بسیاری از مردم خاموشی‌ها و مشکلات شبکه برق را به ماینینگ نسبت می‌دهند و همین موضوع باعث می‌شود که دولت تحت فشار قرار گرفته و محدودیت‌های بیشتری وضع کند.
آینده ماینینگ در ایران
فرصت‌ها برای ایران
با وجود تمام چالش‌ها، ماینینگ می‌تواند فرصت‌های زیادی برای ایران ایجاد کند. ایران به دلیل داشتن انرژی ارزان و منابع فراوان می‌تواند یکی از قطب‌های مهم ماینینگ در جهان باشد. همچنین استخراج بیت‌کوین می‌تواند منبعی برای ورود ارز خارجی به کشور در شرایط تحریم باشد.
تهدیدها و موانع
در مقابل، نبود قوانین شفاف، محدودیت‌های بین‌المللی، مشکلات زیرساختی و فشار بر شبکه برق از مهم‌ترین موانع توسعه ماینینگ در ایران هستند. اگر این مشکلات حل نشوند، احتمال دارد ایران فرصت حضور پررنگ در این صنعت را از دست بدهد.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در آینده
یکی از راهکارهای مهم برای آینده ماینینگ در ایران، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر است. اگر دولت بتواند شرایطی فراهم کند که مزارع ماینینگ با سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی یا بادی برق خود را تأمین کنند، هم فشار بر شبکه ملی کاهش می‌یابد و هم ماینینگ به صنعتی پایدار و سازگار با محیط‌زیست تبدیل می‌شود.
نتیجه‌گیری
ماینینگ در ایران طی سال‌های اخیر از یک فعالیت غیررسمی و پراکنده به یک صنعت قانونی و البته پرچالش تبدیل شده است. ایران به دلیل داشتن انرژی ارزان و موقعیت جغرافیایی مناسب، ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی ماینینگ در جهان دارد. با این حال، مشکلاتی مانند تعرفه‌های بالای برق، محدودیت‌های قانونی، واردات سخت‌گیرانه دستگاه‌ها و فشار بر شبکه برق همچنان مانع توسعه پایدار این صنعت هستند.
اگر دولت بتواند با سیاست‌های هوشمندانه قوانین شفاف‌تری وضع کند، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را گسترش دهد و موانع بین‌المللی را کاهش دهد، ایران می‌تواند از ماینینگ به‌عنوان یک منبع درآمد ارزی پایدار استفاده کند. اما اگر روند فعلی ادامه یابد و سخت‌گیری‌ها بیشتر شود، ممکن است این صنعت به سمت زیرزمینی شدن پیش برود و فرصت بزرگ اقتصادی از دست برود.
دیدگاهتان را بنویسید